شقاق چیست ؟ دلایل بروز فیشر چه میباشد؟

شقاق چیست و چه علائمی دارد؟

این شاید مهم ترین سوالی باشد که افراد دچار زخم های مقعدی از خود می پرسند و به دنبال پیدا کردن جواب مطمئنی برای آن هستند.

آگاهی و آشنایی با علائم بیماری های مختلف باعث می شود تا افراد هنگام مبتلا شدن به آن بیماری بتوانند هر چه سریع تر برای جلوگیری از وخامت و درمان بیماری خود اقدام نمایند. متاسفانه بیشتر مشکلاتی که امروزه جامعه پزشکی کشور به آن دچار شده است، ناشی از عدم آگاهی کامل تمامی اقشار جامعه از بیماری های مختلف از جمله فیشر و دلایل و عوامل بروز آن ها می باشد.

در این مطلب قصد داریم شما را با بیماری فیشر که یکی از شایع ترین بیماری‌های آنورکتال محسوب می‌شود، آشنا کنیم.

فیشر یا شقاق چیست؟

شقاق مقعد، یک پارگی در قسمت داخلی راست روده (کانال مقعد) است که باعث ایجاد درد در حین حرکات روده می‌شود. شکاف مقعدی معمولا منجر به ایجاد مشکلات جدی تری نمی‌شود اما برای بیماران بسیار دردناک بوده و هراس بزرگی از رفتن به دستشویی و رفع مدفوع را در افراد به وجود می آورد.

مهم ترین دلیل این درد را پارگی پوشش سلولی مقعد می توان دانست که باعث می شود تا فرد هنگام خروج مدفوع از مقعد خود دچار انقباض اسفنگتر داخلی مخرج شده که همین امر باعث کاهش خون رسانی به مخرج و در نتیجه افزایش درد می شود.

در اکثر مواقع این ضایعه با درمان در منزل پس از چند روز یا چند هفته  بهبود می یابد که به این نوع شقاق، شقاق مقعدی حاد یا کوتاه مدت می‌گویند. اما در صورتی بعد از 8 تا 12 هفته بهبود نیابد،  فیشر مقعدی مزمن یا طولانی مدت محسوب می شود. برای درمان فیشر مقعدی مزمن باید به پزشک مراجعه شود.

بیماری شقاق با نام های دیگری مانند فیشر آنال، فیسور آنال و یا فیشر نیز شناخته می‌شود.

مشخصات فیشر مقعدی یا شقاق چیست ؟

شقاق مقعدی یک مشکل رایج است و  افراد در همه سنین ، به ویژه افراد جوان ممکن است به آن دچار شوند.

بعبارت دیگر از کودکی تا سن پیری و بزرگسالی نمی توان به طور قطع از خطر ابتلا به بیماری فیشر در امان بود.

فیشر معمولاً به صورت یک خط طولی است که در نیمه ی تحتانی مقعد ایجاد می شود و با توجه به اینکه ناحیه ی زیر خط دندانه ای دارای گیرنده های حسی بسیار زیادی است، می توان انتظار داشت که فیشر همراه با درد شدید برای افراد باشد.

به طور کلی درد و خونریزی مهم ترین علائم فیشر محسوب می‌شود که باید قبل از رسیدن به 6 هفته و وخامت وضعیت برای درمان آن اقدام نمود.

دلایل ابتلا به بیماری فیشر یا شقاق چیست؟

اولین و مهم ترین دلیل در علت های ابتلا به شقاق به یبوست شدید بر می گردد.

زمانی که مدفوع در داخل معده خشک شود و با زور بسیار زیاد از مقعد خارج شود باعث ایجاد خراش هایی روی سطح داخلی آن می شود.

در بار اول این خراش ها سطحی بوده و نمی تواند مشکلی برای فرد به وجود بیاورد اما زمانی که برای چند بار این اتفاق رخ بدهد، زخم تشکیل شده به مرور زمان بزرگتر شده و دفع مدفوع را با درد و خونریزی همراه می کند.

زمانی که زخم پیشرفت کرده و برای درمان آن اقدامی صورت نگیرد، عضله اسفنکتر مقعد برای مقابله با درد شروع به اسپاسم می کند که این موضوع می تواند باعث ایجاد عارضه ی تنگی مقعد شود که بروز آن می تواند مشکلات بسیار زیادی را برای فرد به وجود بیاورد.

بطور کلی، می‌توان گفت شقاق مقعدی در اثر آسیب دیدگی یا ضربه به مجرای مقعدی ایجاد می شود. آسیب می تواند زمانی اتفاق بیفتد که:

• یبوست مزمن (طولانی مدت)
• تحت فشار قرار گرفتن برای اجابت مزاج ، به خصوص اگر مدفوع بزرگ ، سفت و خشک باشد
• اسهال طولانی مدت
• رابطه جنسی مقعدی ، کشش مقعدی
• قرار دادن اجسام خارجی در مقعد
• عضلات اسفنکتر مقعدی بیش از حد تنگ یا اسپاستیک (عضلات کنترل کننده بسته شدن مقعد)
• ایجاد زخم در ناحیه آنورکتال
• یک مشکل اساسی ، مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو (انواع بیماری التهابی روده) ؛ سرطان مقعد سرطان خون؛ بیماری های عفونی (مانند سل) ؛ و بیماریهای مقاربتی (مانند سفلیس ، سوزاک ، کلامیدیا ، شانکروئید ، اچ آی وی)
  کاهش جریان خون در ناحیه آنورکتال
• شکاف مقعدی نیز در نوزادان و در زنان پس از زایمان شایع است.

بسیاری از پزشکان معتقدند که کشش اضافی در دو حلقه عضلانی (اسفنکتر) کنترل کننده مقعد ممکن است دلیل ایجاد شکاف باشد. اسفنکتر خارجی مقعد تحت کنترل آگاهانه شما قرار دارد. اما اسفنکتر داخلی اینطور نیست .

این عضله در تمام مدت تحت فشار یا تنش است. اگر فشار بیش از حد افزایش یابد ، می تواند باعث اسپاسم شود و جریان خون در مقعد را کاهش دهد و منجر به شکاف شود. این فشار همچنین می تواند شکاف را از التیام باز دارد.

راه های پیشگیری از بروز شقاق چیست؟

اما چگونه می توان از بروز فیشر یا شقاق در مقعد جلوگیری نمود؟

مقدار زیادی فیبر دریافت کنید

اگر یبوست دارید ، دفع مدفوع بزرگ ، سفت و خشک می تواند باعث ایجاد فیشر مقعدی شود. دریافت مقدار زیادی فیبر در رژیم غذایی – به ویژه از میوه ها و سبزیجات – می تواند به جلوگیری از یبوست کمک کند.

روزانه 20 تا 35 گرم فیبر دریافت کنید. غذاهایی که منابع فیبر خوبی هستند عبارتند از:

• سبوس گندم
• سبوس جو دوسر
• غلات کامل ، از جمله برنج قهوه ای ، بلغور جو دوسر ، پاپ کورن ، و پاستاهای سبوس دار ، غلات و نان
• نخود و لوبیا
• دانه ها و آجیل ها
• میوه های خانواده مرکبات
• آلو خشک و آب آلو

اگر از طریق رژیم غذایی نمی توانید فیبر کافی دریافت کنید ، مکمل های فیبر را امتحان کنید.

چه غذاهای غنی از فیبر بخورید و چه مکمل مصرف کنید ، به تدریج میزان مصرف خود را افزایش دهید تا حرکات روده ای شما نرم و مکررتر شوند. همچنین، مایعات زیادی بنوشید چرا که فیبر بیشتری دریافت می کنید و در این حالت نوشیدن آب به شما کمک می‌کند دچار نفخ نشوید

هیدراته بمانید

این می تواند به شما در جلوگیری از یبوست کمک کند. نوشیدن مایعات باعث نرم شدن و دفع مدفوع می شود. هنگام گرم شدن هوا یا افزایش تحرک بدنی، حتماً مایعات بیشتری بنوشید.

همه نوشیدنی ها گزینه خوبی برای هیدراته ماندن نیستند. مصرف بیش از حد الکل باعث کم آبی بدن شما می شود. همچنین ، اگرچه یک نوشیدنی کافئین دار ممکن است به شما در دستشویی رفتن کمک کند ، اما مصرف کافئین زیاد می تواند بدن شما را بی آب کند.

ورزش

یکی از مهمترین دلایل یبوست ، کمبود فعالیت بدنی است. روزانه حداقل 3 دقیقه ورزش کنید تا به سیستم گوارشی شما در حرکت و  ریپسیدن به وضعیت مناسب کمک کند.

در صورت نیاز به دفع، آن را عقب نیاندازید

اگر بدنتان به شما می گوید وقت آن است که مدفوع کنید ، آن را به بعد موکول نکنید. طولانی یا زیاد منتظر ماندن می تواند سیگنال هایی را که به شما اطلاع می دهد زمان حرکت است، ضعیف کند. هرچه بیشتر مدفوع خود را نگه دارید ، خشک و سخت تر می شود که در نهایت همین خشکی باعث می شود سخت تر عبور کند.

عادت های سالم روده ای را تمرین کنید

این نکات می تواند به کاهش یبوست و فشار در کانال مقعد کمک کند. این رفتارها را مرتبا انجام دهید تا خطر ابتلا به شقاق مقعدی دردناک را کاهش دهید:

• هنگام استفاده از توالت، به خود زمان کافی بدهید تا حرکات روده را به راحتی انجام دهید. اما خیلی طولانی روی توالت ننشینید.
• ناحیه مقعدی را خشک نگه دارید.
• پس از هر بار دفع مدفوع به آرامی خود را تمیز کنید.
• از دستمال توالت یا دستمال مرطوب نرم ، بدون رنگ و بدون بو استفاده کنید.
• اسهال مداوم را درمان کنید
• اگر شرایط دیگری دارید که ممکن است به شکاف های مقعدی منجر شود، (مانند بیماری کرون یا IBS) حتما برای درمان آن اقدام کنید.

از پزشک خود در مورد داروهای ملین سوال کنید.

درصورتی که افزودن فیبر به رژیم غذایی و مصرف مکمل های فیبر برای درمان یبوست موثر واقع نشود، ملین ها می توانند کمک کنند.

امن ترین نوع ملین، ملین های فله ساز یا مکمل های فیبر هستند که با اجازه دادن به جذب و نگه داشتن مایعات ، مدفوع شما را افزایش می دهد. آنها همچنین انقباضات روده بزرگ را به حرکت مدفوع ترغیب می کنند. ملین های فله ساز شامل پلی کربوفیل کلسیم ، متیل سلولز ، پسیلیوم یا دکسترین گندم است که با آب مصرف می‌شوند.

از پزشک خود بپرسید کدام نوع ملین – در صورت وجود – برای شما مناسب است و چه مدت باید آن را مصرف کنید.

تعویض مکرر پوشک نوزادان
نوزادان نیز می توانند دچار فیشر مقعدی شوند. پوشک کودک را مرتبا عوض کنید و در صورت مشاهده علائم یبوست از پزشک کمک بگیرید.

بهترین پماد برای شقاق مقعدی

پماد گلیسیرین تری نیترات

اگر علائم شما طی یک یا دو هفته بهبود نیافت ، پزشک شما ممکن است دارویی به نام گلیسیرین ترینیترات (GTN)، پمادی که روی کانال مقعدی قرار می گیرد برای دو بار در روز تجویز کند.

GTN با شل کردن عضله اطراف مقعد (اسفنکتر مقعدی) و انبساط رگ‌های خونی و اطراف مقعد به  افزایش خون رسانی به پوست آسیب دیده و بهبود سریع شقاق مقعدی کمک می‌کند. همچنین می تواند برای کاهش فشار در کانال مقعد و تسکین درد موثر باشد.

در صورت استفاده صحیح، از هر 10 شقاق مزمن حدود 6 مورد با درمان GTN بهبود می یابند. اثر پماد گلیسیرین ترینیترات (GTN) متوسط ​​است اما ارزش آن را دارد که امتحان کنید.

عوارض جانبی پماد گلیسیرین تری نیترات

سردرد یک عارضه جانبی بسیار رایج پماد GTN است که تقریبا نیمی از افرادی که از آن استفاده می کنند، دچار می شوند. برخی از افراد همچنین پس از استفاده از پماد دچار سرگیجه می شوند.

GTN برای کودکان مناسب نیست و باید با احتیاط در زنان باردار یا شیرده استفاده شود.

اگر سردرد مشکلی ایجاد کند ، کاهش مقدار پماد مصرفی برای چند روز می تواند کمک کند. استفاده از مقدار پماد به اندازه نخود 5 یا 6 بار در روز اغلب بهتر از استفاده مقدار بیشتری از آن دوبار در روز است.

مسدود کننده های کانال کلسیم

مسدود کننده های کانال کلسیم ، مانند دیلتیازم ، نوعی دارو است که معمولاً برای درمان فشار خون بالا (فشار خون بالا) استفاده می شود.

مسدودکننده های موضعی کانال کلسیم که مستقیماً روی مقعد قرار می گیرند با شل کردن عضله اسفنکتر و افزایش خون رسانی به شکاف در درمان برخی از افراد با شقاق مقعدی مفید واقع شده است.

عوارض جانبی این پماد می تواند شامل سردرد ، سرگیجه ، خارش یا سوزش در محل استفاده از دارو باشد. هرگونه عارضه جانبی باید در عرض یک هفته و زمانی که بدن شما به دارو عادت کرد، برطرف شود.

تصور می شود که مسدود کننده های موضعی کانال کلسیم به اندازه پماد GTN برای درمان شکاف مقعدی موثر هستند و در صورت عدم کمک سایر داروها ، ممکن است توصیه شوند.

همانند پماد GTN ، معمولاً باید حداقل 6 هفته یا تا زمانی که شقاق شما کاملاً بهبود یابد ، از مسدود کننده های کانال کلسیم استفاده کنید.

تفاوت فیشر و هموروئید

یکی از تفاوت‌های اصلی بین شقاق مقعدی و بواسیر این است که فیشر مقعدی فقط در حین حرکات روده علائم را نشان می دهند ، در حالی که بواسیر در طول روز دردناک است.

تفاوت بزرگ دیگر این است که اکثر شکاف های مقعدی نیازی به جراحی ندارند و به طور معمول با نرم کننده های مدفوع و رژیم غذایی با فیبر بالا برطرف می شوند. درحالی که بواسیر معمولاً حداقل به یک روش غیرتهاجمی نیاز دارد.

تفاوت های زیادی بین شقاق مقعدی و بواسیر وجود دارد اما این بدان معنی نیست که شما باید آنها را تشخیص دهید. پزشکان آنورکتال ما بطور ویژه در زمینه تخصص خود آموزش دیده اند تا به شما کمک کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد شکاف مقعدی و بواسیر ، در صورت تمایل با ما تماس بگیرید یا به یک متخصص مراجعه کنید.

منابع مقاله

• tampacolorectal.com
• nhs.uk
• webmd.com